Bilim dünyasının önde gelen kurumlarının iş birliğiyle gerçekleştirilmiş olan bir 10 yıllık çalışma, Türk toplumunun genetik yapısına dair önemli bilgiler sunmayı başardı. Bu çalışma, Türkiye ve dünyadaki saygın araştırma merkezlerinin katkılarıyla, Türklerin genetik haritasını çıkararak, DNA’larının en çok benzerlik gösterdiği ülkeleri belirlemeyi amaçladı.
Bilkent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü liderliğinde yürütülen bu araştırma, Koç Üniversitesi Suna İnan Kıraç Vakfı, Sağlık Bilimleri, Rockefeller, Yale, Cardiff ve Icahn School of Medicine gibi prestijli kurumların desteği ile gerçekleştirildi. Çalışma kapsamında, Türkiye’nin 81 ilinden 4 bin bireyin DNA’sı incelendi. Elde edilen veriler, Türk toplumunun yüksek genetik çeşitlilik gösterdiğini ve Balkanlar, Kafkaslar ile Ortadoğu toplumları ile genetik benzerlikler taşıdığını ortaya koydu.
Araştırmayı yöneten Prof. Dr. Tayfun Özçelik, Türk toplumunun genetik yapısının, hem doğu hem de batı toplumları arasında köprü işlevi gördüğünü belirtti. Özellikle Avrupa toplumlarıyla olan genetik benzerliklerin dikkat çekici olduğunu ifade eden Özçelik, İtalya’nın Toscana bölgesi ve İspanya ile sonuçların yakın genetik bağlantılar içerdiğini kaydetti. Bu tür bağlantıların, Cilalı Taş Devri’nden günümüze kadar süregelen insan göçlerinin bir yansıması olabileceği düşünülmektedir.
Çalışmanın dikkate değer bulgularından biri, Türkiye’deki akraba evliliklerinin yarattığı genetik risklerle ilgili veriler oldu. Bilkent Üniversitesi doktora öğrencisi Ece Kars, akraba evliliklerinin yüksek akrabalık katsayılarına yol açtığını ve bu durumun bireylerde çekinik hastalıkların görülme olasılığını artırabileceğini açıkladı. Bu gerçek, Türk toplumuyla ilgili bugüne kadarki en kapsamlı genetik veri tabanının oluşturulmasını sağladı.
Araştırmacılar, nadir görülen genetik değişimlerin ortaya konmasının, obezite ve diyabet gibi hastalıklara dair genetik yatkınlık araştırmalarında güçlü bir temel oluşturacağına dikkat çekti. Bu kapsamlı çalışma, Amerikan Bilimler Akademisi’nin resmi yayını olan Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlanarak uluslararası bilim dünyasında önemli bir yankı buldu.
Sonuç olarak, bu 10 yıllık çalışma, Türk toplumunun genetik yapısını anlamak ve tanımlamak adına büyük bir katkı sağladı. Türler arası benzerlikler ve genetik çeşitliliğin yanı sıra, akraba evliliklerinin sağlık üzerindeki etkileri de ciddi şekilde ele alındı. Elde edilen sonuçlar, hem Türk toplumunun genetik geçmişine ışık tutmakta hem de gelecekteki sağlık araştırmalarına yön vermekte önemli bir rol oynamaktadır.
