Tayvan, Doğu ve Güney Çin Denizi arasında yer alan bir ada ülkesi olarak, dünya genelindeki gelişmiş çiplerin yaklaşık yüzde 60’ını üreterek stratejik bir öneme sahip olmuştur. Bu çipler, yapay zeka, 5G teknolojileri ve askeri silahlar gibi alanlarda kullanılmakta olup, böylece Tayvan’ı da ABD ile Çin arasındaki artan ticaret ve teknoloji savaşında önemli bir jeopolitik aktör haline getirmektedir.
Tayvan’daki çip üretiminde ön plana çıkan şirketlerden biri, dünya çapında lider konumda olan Taiwan Semiconductor (TSMC) olmaktadır. Ayrıca, United Microelectronics (UMC) ve MediaTek gibi diğer yerel firmalar da dikkat çekmektedir. Bunun yanı sıra, Hollandalı ASML ve Güney Koreli Samsung gibi uluslararası şirketler de aynı alanda faaliyet göstermektedir. ABD’de ise Micron, Intel, Nvidia ve Texas Instruments gibi dev firmalar, bu sektördeki yatırımlarını artırmaya yönelik adımlar atmaktadır.
ABD yönetimi, 2023 yılı itibarıyla CHIPS Yasası çerçevesinde, yurtiçindeki çip üretim kapasitesini artırma planları yaparak TSMC’ye büyük mali destek sağlamaktadır. TSMC’nin Arizona’daki tesisinde üretilen çiplerin verimlilik oranı ise Tayvan ile karşılaştırıldığında yaklaşık 4 puan daha yüksek bir değere ulaşmıştır.
Bunların yanı sıra, “Küresel Güney” olarak adlandırılan ülkelerden Çin, HiSense ve SMIC gibi firmalar da önemli çip ve yarı iletken üretim kapasitelerine sahiptir. Çip ve yarı iletken üretiminin stratejik bir öneme sahip olmasının sebepleri arasında, bu teknolojilerin akıllı telefonlar, bilgisayarlar ve askeri sistemler gibi geniş bir yelpazede kullanılabiliyor olmasıdır. Ülkeler, dijitalleşme süreçleriyle birlikte bu teknolojilere olan talebi artırmakta ve yarı iletkenler, hem ekonomik rekabet hem de ulusal güvenlik açısından kritik bir konuma gelmektedir. Bu alandaki rekabet, askeri hazırlıkların yanı sıra ekonomik stratejileri de etkilemektedir.
Covid-19 pandemisi, küresel tedarik zincirlerinin işleyişini zorlaştırırken, çip ve yarı iletken üretiminin yerelleştirilmesi konusunu da gündeme taşımıştır. Uzmanlar, bu alanda artan talebin yanı sıra, yapay zeka ve otomasyon gibi teknolojilerin gelişiminin de çip talebine katkıda bulunacağını vurgulamaktadır. Özellikle ABD merkezli Bilgi Teknolojileri ve İnovasyon Vakfı (ITIF) tarafından yapılan değerlendirmeler, global yapay zeka sektörünün 2025 yılı itibarıyla 390,9 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaşmasının beklendiğini ortaya koymaktadır.
TSMC’nin Arizona’daki tesisinde sağlanan başarılı üretim sürecinin önemli olduğunu ifade eden uzmanlar, Tayvan’ın global yarı iletken üretimindeki hayati rolünü sürdürmeye devam edeceğini belirtmektedirler. Çinli rakiplerin, global pazardaki hakimiyeti yakalamaları ise düşük ihtimal olarak değerlendirilmektedir. Bunun yanı sıra, sektördeki gelişmelerin yüksek ücretli, yüksek katma değerli bir işgücü ihtiyacına neden olacağı öngörülmektedir.
Piyasa araştırma şirketi IDC’den alınan bilgiler doğrultusunda, TSMC’nin, yurtdışındaki üretim kapasitesini artırma hedeflerinin yanı sıra, araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin Tayvan’da devam edeceği vurgulanmaktadır. Ayrıca, pandemi sonrası yaşanan gelişmelerin, çip tedarik zincirinin önemini artırdığı düşünülmektedir. Gelecek yıllarda, büyük teknolojik firmaların yarı iletken sektöründe önemli yatırımlar gerçekleştireceği öngörülmektedir.
Sonuç olarak, jeopolitik baskılar göz önüne alındığında, Tayvan’ın çip üretimindeki rolü zamanla artarak devam edecektir. Ancak ABD’nin, Tayvan’daki çip üretimine bağımlılığını azaltma çabaları çerçevesinde, bu durumun nasıl bir şekilde sonuçlanacağı merak konusu olmaktadır. Gelecekte, yarı iletken üretiminin sadece belirli ülkelerle sınırlı kalmayacağı,
