2022 yılında ChatGPT’nin piyasaya sürülmesiyle birlikte yapay zeka, teknoloji ve finans alanlarında en çok tartışılan konulardan biri haline geldi. Milyarderler, yapay zekanın verimliliği artıracağına inanırken, bunun aynı zamanda bir işsizlik krizine sebep olabileceği endişesini de dile getiriyor.
ABD’nin Demokrat Senatörü Bernie Sanders ise bu duruma farklı bir perspektiften yaklaşıyor. Joe Rogan’ın podcastinde yer alan Sanders, yapay zekanın potansiyeline inanılıyorsa, çalışanlara haftada yalnızca 30 saat çalışma hakkı tanınabileceğini savundu.
“32 SAATE İNDİRİRİM”
“Teknoloji, sadece CEO’lara ya da teknoloji sahiplerine değil, herkes için faydalı olmalı” diyen Sanders, “Eğer yapay zeka ile verimliliğiniz artıyorsa, sizi işten çıkarmak yerine haftalık çalışma sürenizi 32 saate indirme kararı alırım” şeklinde konuştu.
Sanders’a göre, bu uygulama çalışanların aileleriyle daha fazla vakit geçirmesi, eğitimlerine odaklanması veya dinlenmesi için bir fırsat sunabilir:
“Artık haftada 40 saat çalışmak zorunda değilsiniz.”
GERÇEKÇİ BİR ÖNERİ Mİ?
Günümüzde radikal bir öneri gibi görünse de, bu fikir tarihsel açıdan o kadar da uzak değil. ABD’de haftalık 40 saat çalışma yasası ancak 1940 yılında federal düzeyde kabul edilmiştir. O dönemde işçiler, Sanders’ın önerdiği gibi 30 saatlik çalışma haftaları için grevler düzenliyordu.
Sanders, bu durumun “radikal bir fikir olmadığını” vurgulayarak, bazı dünya şirketlerinin bu uygulamayı başarıyla hayata geçirdiğini belirtti.
YAPAY ZEKANIN POTANSİYELİ NE?
Ancak birçok uzman, yapay zekanın Sanders’ın umduğu gibi toplumsal fayda sağlayacak reformlar için bir zemin oluşturduğunu düşünmüyor. Şu anda yapay zeka, işten çıkarmaları meşrulaştırmak ve yüksek maaşlı işleri düşük ücretli ülkelere kaydırmak için kullanılıyor.
Ayrıca mevcut yapay zeka sistemleri hâlâ birçok sorun barındırıyor: Hatalara açık, verimsiz ve bazen yanıltıcı bilgiler üretebiliyorlar. Bu durum, çalışanların iş yüklerini hafifletmekten çok artırdığına dair şikayetlerin artmasına yol açıyor. Araştırmalar, yapay zeka yatırımlarının maaşlar veya çalışma saatleri üzerinde olumlu bir etki yaratmadığını gösteriyor.
EŞİTSİZLİK DERİNLEŞEBİLİR
Yapay zekanın gelişimi, yalnızca ABD içinde değil, küresel ölçekte de eşitsizlik yaratıyor.
Futurism’in aktardığına göre, 2024’te yayımlanacak bir dijital emek raporu, yapay zeka sektörünün zengin ülkelerin yoksul ülkeleri sömürmeye devam ettiğini ortaya koymaktadır. Özellikle Kenya gibi ülkelerde düşük ücretle çalışan emekçiler, yapay zeka sistemlerini eğitmek amacıyla yoğun bir sömürüye maruz kalıyor. Bu duruma “veri sömürgeciliği” denilmeye başlandı.
Bu tablo, ABD’de 30 saatlik bir çalışma haftasına geçilse bile, bu “konforun” maliyetinin küresel güneydeki işçilere yükleneceğini düşündürüyor.
SANDERS NE DİYOR?
Tüm bu zorluklara rağmen Sanders’ın mesajı net: Evrensel 30 saatlik bir çalışma haftası mümkündür ve bu hak, yalnızca işçilerin mücadelesi ile elde edilebilir.
Yapay zekanın sadece işverenleri değil, tüm toplumu güçlendirmesi gerektiğini belirten Sanders, teknolojinin insan odaklı kullanımı üzerine yeni bir tartışma başlatmayı hedefliyor.
