Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi (AYM), Ankara 19. İdare Mahkemesi’nin yaptığı başvuru üzerine önemli bir karar alarak, 5682 sayılı Pasaport Kanunu’nun 3463 sayılı Kanun ile değiştirilen 22. maddesinin birinci fıkrasındaki ifadenin Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmetti. Bu düzenlemede, İçişleri Bakanlığı tarafından genel güvenlik gerekçesiyle tespit edilen kişilere pasaport ya da seyahat belgesi verilmeyeceği belirtilmekteydi.
AYM, 22. maddenin birinci fıkrasındaki hükmü, Anayasa’nın 2., 13. ve 23. maddelerine aykırı bulmakta ve bu nedenle iptal etmektedir. Yüksek Mahkeme, bu durumun bireylerin yurt dışına çıkma özgürlüğünü kısıtladığına ve hukukun üstünlüğü ilkesine aykırı olduğuna vurgu yapmıştır. Kararı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve kamuoyuna duyurulmuştur.
İPTAL KARARI VE GEREKÇESİ
AYM’nin vermiş olduğu karar, belirli bir grubun hedef alındığı ve genel bir yasak değil, spesifik bir kısıtlama getirildiği yönünde bir tahlil yapmaktadır. Mahkeme, “… memleketten ayrılmalarında genel güvenlik bakımından mahzur bulunduğu İçişleri Bakanlığınca tespit edilenlere…” ifadelerinin yalnızca belirli şahıslara yönelik olarak düzenlendiği sonucuna varmıştır.
HUKUKİ YARGILAMA SÜRECİNE YANIT
Mahkeme, Anayasa’nın 23. maddesinin yurt dışına çıkma özgürlüğü tanıdığını hatırlatarak, bu özgürlüğün sadece suç soruşturması veya kovuşturması nedeniyle sınırlandırılabileceğine dikkat çekmiştir. Ayrıca, bu tür kısıtlamaların hakim kararıyla gerçekleştirilmesi gerektiğinin altını çizen AYM, mevcut düzenlemenin idarenin yetkisine bırakıldığını ve dolayısıyla Anayasa’da tanımlanan sınırlama sebeplerinin ihlal edildiğini belirtmiştir. Yani, Anayasa’nın öngördüğü sistematik süreç göz önüne alındığında, mevcut kural yurt dışına çıkma özgürlüğünü ihlal etmektedir.
ÖZGÜRLÜKLERİN KORUNMASI GELECEK İÇİN ÖNEMLİ
Anayasa Mahkemesi’nin bu kararı, hukukun üstünlüğü ve bireysel hakların korunması açısından kritik bir adımı temsil etmektedir. Yüksek Mahkeme’nin, herhangi bir kişinin ancak suç soruşturması veya kovuşturması gibi belirli ve somut gerekçelerle yurtdışına çıkışının engellenebileceği yönündeki vurgusu, bireylerin haklarının ihlal edilmemesi adına önemli bir koruma mekanizması sunmaktadır. Bu karar, aynı zamanda iç hukukta temel hak ve özgürlüklerin ne denli önemli olduğunu gözler önüne sermekte ve vatandaşların devlet karşısında sahip oldukları hakların teminat altına alınmasının gerekliliğini bir kez daha hatırlatmaktadır.
Sonuç olarak, Anayasa Mahkemesi’nin verdiği karar, bireylerin yurt dışına çıkma özgürlüğünü güvence altına alarak, devletin bireylere yönelik keyfi uygulamalarını sınırlandırmıştır. Bu karar, Anayasa’nın temel ilkelerine ve birey haklarına dayalı bir hukukun gerekliliğini pekiştirirken, aynı zamanda Anayasa Mahkemesi’nin işlevi ve bireylerin koruma altına alınması açısından hangi ölçütlerin esas alınması gerektiğini de belirlemektedir.
